ระวังตัว ริ้นฝอยทราย จิ๋วแต่ร้าย กรมควบคุมโรคเตือนภัยเงียบ

“ริ้นฝอยทราย” อย่าประมาท สิ่งมีชีวิตขนาดเล็กจิ๋วที่อาจซ่อนภัยร้ายไว้ใกล้ตัวคุณ กรมควบคุมโรคออกมาส่งสัญญาณเตือนถึง "ริ้นฝอยทราย" แมลงตัวเล็กๆ ที่ดูเหมือนจะไม่มีพิษสง แต่กลับเป็นพาหะนำโรคผิวหนังสุดอันตรายอย่าง ลิชมาเนีย ภัยเงียบที่อาจคืบคลานเข้ามาโดยที่คุณไม่รู้ตัว...

ริ้นฝอยทราย คือ แมลงขนาดเล็กมาก (ประมาณ 2-3 มิลลิเมตร) ลำตัวสีเหลืองอ่อน มีขนปกคลุม ตัวเมียมีอุปนิสัยดูดเลือดเพื่อใช้ในการวางไข่ ส่วนตัวผู้กินน้ำหวานจากพืช

ความสำคัญทางการแพทย์: ริ้นฝอยทรายเป็นพาหะนำโรคที่สำคัญ โดยเฉพาะ โรคลิชมาเนีย (Leishmaniasis) ซึ่งเป็นโรคติดเชื้อปรสิต Leishmania ก่อให้เกิดอาการได้หลายรูปแบบ ทั้งแผลที่ผิวหนัง แผลที่เยื่อบุในช่องปากและจมูก หรืออาการรุนแรงที่กระทบต่ออวัยวะภายใน เช่น ตับ ม้าม และไขกระดูก

 

ลักษณะที่ควรสังเกต

1. เป็นแมลงขนาดเล็กมาก สังเกตได้ยาก
2. มักพบในบริเวณที่มีความชื้น ใกล้แหล่งน้ำ หรือบริเวณที่มีซากอินทรียวัตถุ
3. ออกหากินในเวลากลางคืน โดยเฉพาะช่วงพลบค่ำและรุ่งเช้า
4. เมื่อเกาะพัก มักจะยกปีกขึ้นเป็นรูปตัววี (V)
5. การป้องกัน: การป้องกันการถูกริ้นฝอยทรายกัดมีความสำคัญในการลดความเสี่ยงของการเกิดโรคลิชมาเนีย ทำได้โดยการใช้ยาไล่แมลง สวมเสื้อผ้าแขนยาวขายาวในบริเวณที่มีริ้นฝอยทรายชุกชุม และควบคุมแหล่งเพาะพันธุ์

 

ดังนั้น ริ้นฝอยทรายจึงเป็นแมลงตัวเล็กๆ ที่ควรระมัดระวัง เนื่องจากเป็นพาหะนำโรคลิชมาเนีย ซึ่งอาจก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพที่ร้ายแรงได้

 

ปีนี้มีผู้เสียชีวิตแล้ว 2 รายจากการถูก แมลงริ้นฝอยทราย กัดจนติดเชื้อ ลิชมาเนีย

• แพทย์หญิงจุไร วงศ์สวัสดิ์ โฆษกกรมควบคุมโรค กล่าวถึงกรณีพบการติดเชื้อโรคลิชมาเนีย (LEISHMANIASIS) ในผู้ป่วยชาวต่างชาติที่เดินทางมาจากประเทศในตะวันออกกลางว่า โรคลิชมาเนีย เป็นโรคที่มี "แมลงริ้นฝอยทราย" เป็นพาหะ หากถูก "แมลงริ้นฝอยทราย" ที่มีเชื้อปรสิตกัด เชื้อปรสิตจะเข้าไปอยู่ในเม็ดเลือดขาว
• ตั้งแต่ปี 2539 จนถึงปัจจุบันพบผู้ป่วยประมาณ 40 กว่าราย แต่ในปี 2568 มีผู้เสียชีวิต 2 ราย ที่สงขลา 1 ราย และกรุงเทพฯ 1 ราย จึงควรเฝ้าระวัง ซึ่งโรคนี้สามารถป้องกันได้ คือ ไม่ให้ "แมลงริ้นฝอยทราย" กัด
• อาการแบ่งเป็น 2 ระดับ คือ ไม่รุนแรง จะมีตุ่มนูนตามลำตัวสามารถรักษาให้ดีขึ้นได้ ส่วนระดับรุนแรง เป็นการแพร่ระบาดเข้าสู่อวัยวะอื่น ๆ ทำให้มีไข้เรื้อรัง ผิวซีด ตับม้ามโต ทำให้เสียชีวิตได้ ย้ำว่าโรคนี้ไม่สามารถติดต่อผ่านการสัมผัสทางผิวหนัง

 

สำหรับ "แมลงริ้นฝอยทราย" ตัวมีขนาดเล็กกว่ายุง 4-5 เท่าอาจมีสีดำ ขาว น้ำตาล มีขนทั่วตัว ปีกเป็นรูปตัว V คล้ายปลายหอก โดยตัวเมียจะกินเลือดคนและสัตว์ มักหากินตอนกลางคืน ส่วนการวางไข่จะวางตามพื้นดินชื้นแฉะ และมีอินทรีย์สูง เช่น กองขยะ, คอกสัตว์, รูหนู, โพรงไม้ และ โพรงดิน